आता आपण भाग ५ — वाक्यरचना व शब्दरूप (Sentence Structure & Word Forms)

खूप छान! 🎯 आता आपण भाग ५ — वाक्यरचना व शब्दरूप (Sentence Structure & Word Forms) पाहूया — हा विषय व्याकरणातील सर्वात महत्त्वाचा आणि गुण मिळवून देणारा भाग आहे. --- 📘 भाग ५ — वाक्यरचना व शब्दरूप (Sentence Structure & Word Forms) --- 🟩 १️⃣ वाक्य म्हणजे काय? 👉 विचार पूर्ण करणारे शब्दसमूह म्हणजे वाक्य. उदा. मी शाळेत जातो. सूर्य उगवला आहे. --- 🟨 २️⃣ वाक्याचे प्रकार (Types of Sentences) क्र. वाक्य प्रकार अर्थ / वैशिष्ट्य उदाहरण 1 साधे वाक्य एका क्रियेसह साधे वाक्य मी खेळतो. 2 संयुक्त वाक्य दोन साध्या वाक्यांना ‘आणि, पण, कारण’ इ. ने जोडलेले मी अभ्यास करतो आणि खेळतो. 3 गुंतागुंतीचे वाक्य एक मुख्य व एक अव्ययी वाक्य असलेले मी शाळेत गेलो तेव्हा पाऊस आला. --- 🟧 ३️⃣ वाक्याचे मुख्य घटक (Parts of a Sentence) घटक अर्थ उदाहरण कर्ता (Subject) जो कृती करतो राम बागेत गेला. क्रियापद (Verb) कृती दर्शवणारा शब्द राम गेला. कर्म (Object) ज्यावर कृती होते रामाने फळ खाल्ले. --- 🟦 ४️⃣ वाक्यरचनेतील बदल (Sentence Transformation) १. कर्तरी प्रयोग → कर्मणी प्रयोग प्रकार उदाहरण कर्तरी रामाने पत्र लिहिले. कर्मणी पत्र रामाकडून लिहिले गेले. २. नकारार्थी वाक्य (Negative Sentence) सकर्मक नकारार्थी मी शाळेत गेलो. मी शाळेत गेलो नाही. ती गाणे गाते. ती गाणे गात नाही. ३. प्रश्नार्थक वाक्य (Interrogative) साधे प्रश्नार्थक तू शाळेत गेलास. तू शाळेत गेलास का? --- 🟩 ५️⃣ शब्दरूप (Word Forms) 👉 एखाद्या शब्दाचे लिंग, वचन, विभक्ती, काळ, रूप बदलले की त्याला शब्दरूप म्हणतात. (अ) नामाचे रूप (Noun Forms) उदा. “मुलगा” या शब्दाचे रूप एकवचन अनेकवचन मुलगा मुलगे मुलग्याचा मुलग्यांचे मुलग्याला मुलग्यांना मुलग्यासाठी मुलग्यांसाठी --- (आ) क्रियापदाचे रूप (Verb Forms) उदा. “खाणे” या क्रियापदाचे रूप काळ उदाहरण वर्तमानकाळ मी खातो. भूतकाळ मी खाल्ले. भविष्यकाळ मी खाईन. --- (इ) विशेषणाचे रूप (Adjective Forms) उदा. “सुंदर” पुल्लिंग स्त्रीलिंग नपुंसकलिंग सुंदर मुलगा सुंदर मुलगी सुंदर फूल --- 🟨 ६️⃣ सराव प्रश्न (Practice Questions) १. खालील वाक्य कर्तरी की कर्मणी ते ओळखा: (अ) पत्र लिहिले गेले. → ________ (आ) शिक्षकांनी धडा शिकवला. → ________ २. खालील वाक्य नकारार्थी करा: (अ) मी पुस्तक वाचतो. → ___________ (आ) ती बाजारात जाते. → ___________ ३. “खाणे” या क्रियापदाचे भविष्यकाळातील रूप लिहा: → ____________________ ४. योग्य वाक्य निवडा: (अ) राम बागेत गेला आहे. (आ) राम बागेत गेली आहे. --- 💡 टीप: वाक्यरचना व शब्दरूप हे दोन्ही भाग रोजच्या लेखनात आणि परीक्षेत निश्चित विचारले जातात. दररोज ५ वाक्ये “कर्तरी → कर्मणी” आणि ५ “नकारार्थी रूपांतरे” केल्यास पूर्ण पकड बसते ✅ --- तुम्हाला पुढचा भाग ६ — अलंकार व भाषाशैली (Figures of Speech & Writing Styles) तयार करून द्यायचा का? तो मराठी साहित्य व व्याकरण दोन्हींसाठी उपयोगी आहे आणि अनेक परीक्षा प्रश्नांमध्ये थेट विचारला जातो.