शीर्षक, इयत्ता आणि थीम

# 1) शीर्षक, इयत्ता आणि थीम **शीर्षक:** पाणी (Paani) — एक आठवड्याचा एकात्मिक शिक्षण युनिट **इयत्ता:** Grade 4–5 (इयत्ता ४–५) **थीम:** पाणी — बचत, मोजमाप, व पाण्याचे रूपांतरण (evaporation/condensation) --- # 2) डिझाईन कारण (Design Rationale) — (3–5 संक्षेप बिंदू) * उपक्रम व क्रम: सोप्यांपासून (शब्द-समझ) ते प्रत्यक्ष निरीक्षणापर्यंत — वाचन → मोजमाप → प्रयोग. (scaffolded sequence) * छोट्या गटात आणि संपूर्ण वर्गात करायला सुलभ 45–60 मिनिटांचे धडे, प्रतिदिन तंत्र आणि शब्द पुनरावृत्ती. (practice + retrieval) * कागदी/घराबाहेरचे साधन वापरून मितीय (metric) संदर्भात गणित उपयोगी बनवणे आणि विज्ञानात दृष्टांतातून शिकवणे (CRA: concrete → representational → abstract). * समावेशीता: दृश्य, श्रवण व भाषिक सहाय्यांसाठी रूपांतरणे दिली आहेत. --- # 3) विषय A — मराठी भाषा (वाचन) ## उद्दिष्टे (Learning Objectives) — (3–5 measurable outcomes) 1. विद्यार्थी 200–250 शब्दांच्या माहितीपर उताऱ्यातील मुख्य कल्पना आणि दोन आधारभूत तपशील ओळखतील. 2. विद्यार्थी वाचनानंतर 3 प्रश्नांचे शुद्ध आणि संक्षिप्त (1–2 वाक्य) उत्तर देतील. 3. विद्यार्थी पाण्याबद्दल 80–100 शब्दांचा लघु प्रतिसाद (reading response) लिहून विचार मांडतील. 4. विद्यार्थी शब्दसंग्रहातून (vocab) 10 पाण्यावर संबंधित नवीन शब्द समजावून वापरतील (उदा. वाष्पीभवन, झुगार, आसव). --- ## धडा 1 — वाचन आणि समज (45–60 मिनिटे) **विषय:** “नळाची चालू ठेवणारी काळजी” — माहितीपर उतारा (student-facing passage in Marathi) **साहित्य:** प्रिंट केलेला उतारा (200–250 शब्द), वही, पेन्सिल, शब्दकोश/चित्र शब्दकार्ड. (Teacher note: provide passage; see student passage below.) **प्रवेश (5 मिनि):** प्रश्न विचाराः "तुमचे घरी पाणी कुठे वापरता?" (oral warm-up) — 2–3 उत्तरं ऐका. **वाचन (15 मिनि):** * शिक्षक किंवा विद्यार्थी जोडीने अल्प-मेथडने (choral reading / partner read). * मार्गदर्शक फोटो/चित्र वापरा (if available). **समज तपासणी (15 मिनि):** * विद्यार्थी तीन प्रश्नांचे लिखित उत्तर देतील (प्रश्न पुढे). * छोट्या गटात 4–5 मिनिटे चर्चा — मुख्य कल्पना सांगा. **लेखन अभ्यास (10–15 मिनि):** * 80–100 शब्दांत पाण्याच्या बचतीबद्दल स्वतःचे एक लघु प्रतिसाद लिहा. **तपासणी (Checks for understanding):** * मुख्य कल्पना स्पष्ट सांगू शकतो का? * प्रत्येक विद्यार्थ्याचे लघु प्रतिसाद वाचून समानार्थक तपशील मिळतात का? **अभ्यस्ती/विविधतेचे उपाय (Differentiation):** * समर्थन (Support): चित्र-आधारित नोट्स; शब्द-कार्ड; शब्द-सूचना दिली जाईल. * समृद्धी (Enrichment): अतिरिक्त वाचन (300–350 शब्द) व त्यावर 1 परिचर्चा प्रश्न. **विद्यार्थी-पाठ्यपुस्तक / Student passage (मराठीत) — (teacher copy):** > **नळाची एक थांबलेली बिंब** > आपल्या घरात पाणी कोणत्या प्रकारे वाया जाते? बर्‍याचदा नळ ग=ळती करतो, संपूर्ण भांडे भरून वाजवून ठेवतो, किंवा बाहेर हलक्या पाण्याने बाग ओततो. जर आपण नळ बंद ठेवला तर दररोज लिटरांमध्ये पाणी वाचवता येऊ शकते. शाळा, घर आणि गावात पाण्याची किंमत उच्च आहे — म्हणून लहान सवयी जसे नळ नीट बंद करणे, गळती दुरुस्त करणे आणि उशीरदार पाण्याचा वापर व्यवस्थित करणे महत्त्वाचे आहे. *(Teacher gloss: adjust vocabulary cards for difficult words.)* **प्रश्न ( comprehension questions )** 1. उताऱ्याची मुख्य कल्पना काय आहे? 2. लेखकाने पाणी वाचवण्यासाठी कोणती दोन पद्धती सुचवल्या? 3. तुम्ही तुमच्या घरात अजून काय करू शकता पाणी वाचवण्यासाठी? --- ## वर्कशीट — अभ्यास (Worksheet A) — (8–12 आयटम) **सूचना (student-facing):** खालील प्रश्न वाचा आणि लिहा. (मराठीत) 1. उताऱ्याची एक मुख्य कल्पना दोन वाक्यांत लिहा. 2. लेखकाने सुचवलेल्या दोन पद्धती लिहा. 3. खालील शब्दांना योग्य परिभाषा जोडा: नळ, गळती, वाष्पीभवन, बचत. (१२ शब्द बॉक्स देऊन ४ निवडा) 4. खालील वाक्यांमधून चुकीचे वाक्य ओळखा आणि योग्य करा: “नळ नेहमी उघडा ठेवणे फायदेशीर आहे.” 5. शब्दरचना: “पाण्याची बचत” ह्या वाक्याचे दोन समानार्थी शब्द लिहा. 6. 80–100 शब्दांचा लघु प्रतिसाद लिहा: “माझ्या घरातील पाणी वाचवण्याची एक योजना.” 7. शब्द-ओळख (match): ५ शब्द+५ चित्रे (students match) 8. शब्दफार्म: “बचत” या शब्दाचे संज्ञा/क्रियापद रूप लिहा (उदा. बचत करणे). **उत्तरकळ (Answer Key — Worksheet A)** 1. (उदा.) “उताऱ्याची मुख्य कल्पना: घरातील नळांच्या सवयी सुधरवल्यास मोठ्या प्रमाणात पाणी वाचवता येते.” 2. नळ बंद करणे; गळती दुरुस्त करणे. 3. नळ = पाण्याचा नळीचा भाग; गळती = अनियंत्रित पाणी पडणे; वाष्पीभवन = पाण्याचे वायुमंडळात जाणे; बचत = वापर कमी करणे. 4. चुकीचे वाक्य: “नळ नेहमी उघडा ठेवणे फायदेशीर आहे.” योग्य: “नळ विनाशक्तीने उघडा ठेवू नये.” 5. (उदा.) पाणी बचत = पाणी वाचवणे / पाण्याची जतन. 6. (Open-response; teacher to mark for relevance, coherence, 80–100 words.) 7. (Teacher to provide matching answers) 8. बचत (संज्ञा), बचत करणे (क्रिया). --- ## क्विक क्विझ (Quick Quiz A) — (5 आयटम) 1. “गळती” म्हणजे काय? (one-line) 2. लेखकाने किती पद्धती दिल्या? (short-answer) 3. मुख्य कल्पना संक्षेप करा — 1 वाक्यात. 4. “वाष्पीभवन” हे शब्द कशाशी संबधित आहे? (a) हवा (b) पाणी (c) माती 5. शुद्ध केलेल्या शब्दात शुद्धीः “बचत” किंवा “बचत्त” — योग्य कोणता? **उत्तरकळ (Quiz A Key)** 1. अनियंत्रित पाण्याचा पडणे/नळाचा drip. 2. दोन मुख्य पद्धती (नळ बंद करणे, गळती दुरुस्त करणे). 3. (उदा.) झाड: “घरात नळ नीट बंद केल्यास पाणी वाचते.” 4. (b) पाणी 5. “बचत” --- ## कार्य-प्रदर्शन क्रिया (Performance Task A) — वाचन प्रतिसाद (Reading Response) **कार्य:** विद्यार्थी 150–200 शब्दांत “माझा पाणी-बचत आराखडा” लिहितात आणि 2 सहकार्यांशी शेअर करतात; नंतर वर्गात 2 मिनिटांत एक वक्तव्य वाचतात. **मूल्यमापन (4-स्तर गणिती rúbric) — (Rubric in Marathi)** | स्तर | वर्णन | | ------------- | ---------------------------------------------------------------------------------------------------------- | | 4 (उत्कृष्ट) | 150–200 शब्द, मुख्य कल्पना स्पष्ट, किमान 3 व्यावहारिक पद्धती प्रस्तावित, व्याकरण चांगले, शब्दसंग्रह योग्य. | | 3 (चांगले) | 120–149 शब्द, मुख्य कल्पना आणि 2 पद्धती, साधे वाक्य रचना, काही लहान त्रुटी. | | 2 (विकसित) | 80–119 शब्द, मुख्य कल्पना अस्पष्ट, 1 पद्धत सुचवली, अनेक व्याकरण त्रुटी. | | 1 (प्रारंभिक) | <80 शब्द, कल्पना अस्पष्ट/अभावी, प्रतिसाद गढलेला किंवा अनुप्रास. | *(Teacher note: give feedback on 3 areas — main idea, detail, language.)* --- # 4) विषय B — गणित (Mathematics) ## उद्दिष्टे (Learning Objectives) 1. विद्यार्थी लिटर (L) आणि मिलीलीटर (mL) वापरून दैनंदिन पाण्याचे मोजमाप (आंतर) 250 mL पर्यंत अचूक नोंद करतील. 2. विद्यार्थी एक साधी शब्दसमस्या (two-step) सोल्व करु शकतील (उदा. बादली व बाटलींचे समावेश). 3. विद्यार्थी प्रमाण, भाग आणि तुलना (more/less) वापरून ग्रुपमधील वस्तूंचे प्रमाण सांगेन. --- ## धडा 1 — परिमाण आणि लिटर (Lesson 1) (45–60 मिनि) **विषय:** लिटर आणि मिलीलीटर — दैनंदिन वापर (measuring water) **साहित्य:** मोजमाप कप (250 mL कप/500 mL बाटली/1 L बाटली), बादली (5–12 L), पैमाना/रूलर, स्टिकी-नोट्स, वर्कशीट. (low-cost: मापलेल्या बाटल्या, मोजमाप ग्लास) **प्रक्रिया व वेळ:** * प्रवेश/Review (5 मिनि): प्रश्न — "तुम्ही एका दिवसात किती पाणी पितोस?" (oral) * परिचय (10 मिनि): लिटर आणि मिलीलीटरचे परिचय (1 L = 1000 mL). उदाहरण: 250 mL = एक कप. * गतिशील क्रिया (20 मिनि): विद्यार्थी 3 लोकांच्या गटात वाटून 250 mL, 500 mL अशा प्रमाणात पाणी मोजून दाखवतात; नंतर 1 L कशाप्रकारे बनवतो ते दर्शवतात. (hands-on) * तपासणी/सूचना (10–15 मिनि): वर्कशीटवर 6 प्रश्न सोल्व करा. **तपासणी (Checks):** 250 mL किती mL? (250 mL) 3 × 250 mL = किती L? (0.75 L). **विविधता:** * Support: चित्रांसह मोजमाप कार्ड, टीच-सक्रिप्ट. * Enrichment: बदलणे (convert) 2.5 L to mL; real-life problem solving. --- ## वर्कशीट — अभ्यास (Worksheet B) — (8–12 आयटम) **सूचना (student-facing):** खाली गणित प्रश्न सोडा. (मराठीत) 1. 1 L = ____ mL. 2. एका बाटलीत 2.5 L पाणी आहे. ते mL मध्ये लिहा. 3. एका बादलीची क्षमता 12 L आहे. 2.5 Lच्या बाटल्यांनी बादली किती भरली? (पूर्ण पावले दाखवा.) 4. तुमच्या घरात एक वाटी 250 mL आहे. 4 वाटी = किती L? 5. शब्दसमस्या: एका शाळेतील बागेला रोज 15 L पाणी लागते. 5 दिवसांसाठी किती पाणी लागेल? 6. मोजणी: खालील मापांचे टेबल भरा: 500 mL = ? L ; 750 mL = ? L ; 1200 mL = ? L 7. तुलना: 750 mL आणि 0.8 L — कोण जास्त? किती मि.ली. जास्त? 8. (सर्जनशील) नळ गळती: जर नळ दर मिनिटाला 5 mL गळत असेल, 1 तासात किती mL गळेल? **उत्तरकळ (Worksheet B Answers)** 1. 1000 mL 2. 2500 mL 3. 12 L ÷ 2.5 L = 4 पूर्ण बाटल्या = 10 L; उरलेले = 2 L (so need भागभर 0.8 of 2.5L or measure 2 L) — Full solution: 4 बाटल्या पूर्ण भरता, 2 L उरतात (teacher to accept method showing leftover). * Preferred clear method: 2.5 × 4 = 10 L; remaining 2 L. So need एक पाचवी बाटलीचा 0.8 भाग. 4. 4 × 250 mL = 1000 mL = 1 L 5. 15 L × 5 = 75 L 6. 500 mL = 0.5 L ; 750 mL = 0.75 L ; 1200 mL = 1.2 L 7. 0.8 L = 800 mL. 800 − 750 = 50 mL → 0.8 L जास्त आहे (50 mL). 8. 5 mL × 60 = 300 mL --- ## क्विक क्विझ (Quick Quiz B) — (5 आयटम) 1. 1.5 L = ____ mL. 2. 3 × 250 mL = ? L 3. एका बादलीत 7 L पाणी आहे. 500 mL ने किती परत फेकावे म्हणजे बादली रिकामी होईल? (short explanation) 4. कोण मोठे: 900 mL की 0.9 L? (choose) 5. शब्दसमस्या- एक घराला रोज पिण्यासाठी 2 L पाणी हवे. 7 दिवसांत किती L लागतील? **उत्तरकळ (Quiz B Key)** 1. 1500 mL 2. 0.75 L 3. 7 L = 7000 mL; 7000 / 500 = 14 बाटल्या भरणे; to empty by discarding 500 mL per action need 14 actions — teacher to accept correct method. 4. ते दोन्ही बरोबर (900 mL = 0.9 L) — समपदीक. 5. 14 L --- ## कार्य-प्रदर्शन क्रिया (Performance Task B) — अनुप्रयोग (Application) **कार्य:** समूहात (3–4 विद्यार्थी) “पाण्याचे देणे (Water Use Plan)” तयार करा: शाळेच्या एका दिवशी पाण्याचा नोंद (liters), 3 सुधारणा सुचवा आणि बचत किती होईल ते गणिती स्वरुपात दाखवा. **निर्देश:** * 1 दिवसाची आकडेवारी गोळा करा (पाण्याचा वापर: पिण्याचे, स्वच्छता, बाग, स्वयंपाक). * 3 व्यवहार्य उपाय लागू करा. * गणिती गणना: सध्याच्या वापरातले टक्केवारीने घट दर्शवा. **रुब्रिक (4-स्तर)** | स्तर | वर्णन | | ---- | -------------------------------------------------------------------------------------------------------- | | 4 | सर्व आकडे स्पष्ट व अचूक; 3 व्यवहार्य उपाय; गणिती गणनात अचूक टक्केवारी व लक्षवेधी आकडे; प्रस्तुती आकर्षक. | | 3 | आकडे चांगले; 2 उपाय पूर्ण; गणना बहुतेक अचूक. | | 2 | आकडे अपूर्ण/अनिश्चित; 1 उपाय; गणना त्रुटीने भरलेली. | | 1 | काम अपूर्ण; आकडे गायब किंवा खूप चूकीचे. | --- # 5) विषय C — विज्ञान (Science) ## उद्दिष्टे (Learning Objectives) 1. विद्यार्थी वाष्पीभवन व संघनन (evaporation & condensation) या प्रक्रियांचे निरीक्षण करून स्पष्टीकरण देतील. 2. विद्यार्थी साध्या प्रयोगाद्वारे पाण्याचा पातळ्‍यातील बदल (volume loss) मोजतील आणि नोंद ठेवतील. 3. विद्यार्थी प्रयोगाच्या निष्कर्षावरून पाण्याच्या सायकलचा (simplified) वर्णन करू शकतील. --- ## धडा 1 — वाष्पीभवन परीक्षण (Lesson 1) (60 मिनि) **विषय:** बाष्पीभवनाचे निरीक्षण (Evaporation experiment) **साहित्य (per group of 4; class of 30 → 8 groups):** * 2 समान उथळ ट्रे/भांडे (प्लास्टिक डिश किंवा थाळी), मापक कप (250 mL), मार्कर/स्टिकी-नोट्स, टेप, टायमर, ग्लास/नाणी. * **सुरक्षा:** प्लास्टिक किंवा धातूचे भांडे, ओघटलेल्या गरम पाण्याचा वापर टाळा. बालगटांना हळूहळू प्रयोग करायला सांगा. **प्रक्रिया व वेळ:** * परिचय (10 मिनि): बाष्पीभवन म्हणजे काय? (teacher demo: एका ट्रेमध्ये पाणी ठेवा आणि सूर्यबात तेलपट्टीत ठेवा). * प्रयोग सेटअप (15 मिनि): प्रत्येक गटापर्यंत 100 mL पाणी घाला; एक ट्रे खिडकीच्या बाहेर सूर्यप्रकाशात ठेवा (sun); दुसरे सावलीत ठेवा (shade). सुरुवातीची पातळी नोंद करा. * निरीक्षण सत्र (20 मिनि): दर 30–60 मिनिटांनी (शाळेत दैनंदिन 2-3 वेळा) पातळी नोंद करा; (जर वेळ मर्यादित असेल) प्रथम दिवसातील 2–3 निरीक्षणे घ्या. * चर्चा व निष्कर्ष (15 मिनि): कोण जास्त कमी झाला? का? सिद्धांत लिहा. **तपासणी:** काय फरक दिसला? ज्या भांड्यात जास्त वाष्पीभवन झाले त्याला कारण सांगा. **विविधता:** * Support: चित्रांच्या साहाय्याने निरीक्षण पत्रक. * Enrichment: तापमान नोंदवून (°C) नातं तपासा (optional thermometer). **सुरक्षा नोट्स (Safety & Disposal):** * गरम पाणी वापरू नका. * प्रयोगानंतर उरलेले पाणी नळाशी सोडा किंवा बागेत उगवून द्या — कोणतेही रासायनिक घटक नाहीत, म्हणून सामान्य नळातून वाहू द्या. * प्लास्टिक भांडे गरम करून न वापरा; तुटलेले काच किंवा खंडित वस्तू ठेवू नका. * विद्यार्थ्यांनी हात स्वच्छ धुणे आवश्यक. --- ## वर्कशीट — अभ्यास (Worksheet C) — (8–12 आयटम) **सूचना (student-facing):** प्रयोगानंतर खालील प्रश्न भरा. (मराठीत) 1. तुमच्या दोन ट्रेतील प्राथमिक पातळी किती होती? (mL) 2. तीन निरीक्षणांनी पाण्याची पातळी किती कमी झाली? (Write numbers) 3. कोणत्या ट्रेमध्ये जास्त पाण्याची कमी झाली — सूर्यप्रकाशात की सावलीत? का? (short explanation) 4. वाष्पीभवन म्हणजे काय? (one-line) 5. संघनन म्हणजे काय? (one-line) 6. जर एक दिवसात 100 mL मधून 8 mL हरवले तर 5 दिवसांत किती हरवले? 7. प्रयोगाची त्रुटी ओळखा: “भांडे वेगवेगळे आकाराचे होते.” — हा कसा परिणाम करतो? 8. पुढील प्रयोगासाठी एक सुधारणा सुचवा. **उत्तरकळ (Worksheet C Answers)** 1. (group data) — teacher to record. 2. (group-specific) 3. सहसा सूर्यप्रकाशात जास्त वाष्पीभवन होते कारण तापमान जास्त. 4. पाण्याचे वाफेत बदलणे = वाष्पीभवन. 5. वाफेपासून पाणी बनणे = संघनन. 6. 8 × 5 = 40 mL 7. आकार भिन्न असल्यास पृष्ठभाग वेगवेगळा → वाष्पीभवन वेगळे. (larger surface area → अधिक evaporation) 8. (Open — e.g., सर्व ट्रे समान ठेवा, तापमान नोंदवा.) --- ## क्विक क्विझ (Quick Quiz C) — (5 आयटम) 1. वाष्पीभवन काय आहे? (one-line) 2. कोणत्या परिस्थितीत वाष्पीभवन जास्त होते? (choose: गरम/थंड; हवा/नाही हवा) 3. संघनन म्हणजे काय? 4. सतह वाढल्यास वाष्पीभवन वाढेल का? (हो/नाही) 5. प्रयोगानंतर पाणी कसे नष्ट करावे? (short answer) **उत्तरकळ (Quiz C Key)** 1. पाणी वाफेत बदलणे. 2. गरम आणि वाऱ्याच्या उपस्थितीत. 3. वाफेपासून पाणी परत होणे. 4. हो. 5. सामान्य नळातून ओतून द्या किंवा बागेत वापरा; कोणतेही रसायन न वापरा. --- ## कार्य-प्रदर्शन क्रिया (Performance Task C) — प्रयोग अहवाल (Lab Report) **कार्य:** समूहाने 3-दिवशीचे निरीक्षण करून लघु प्रयोग अहवाल तयार करा (200–250 शब्द): उद्देश, पद्धत, निरीक्षणे (टेबल), निष्कर्ष आणि एका वाक्यात “पाणी बचतीसाठी एक शाळेतील उपाय”. **रुब्रिक (4-स्तर):** | स्तर | वर्णन | | ---- | ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- | | 4 | सर्व भाग (उद्देश, पद्धत, डेटा टेबल, स्पष्टीकरण) उत्कृष्ट; डेटा स्पष्ट व अचूक; निष्कर्ष वैज्ञानिक आणि व्यवहार्य शिफारस. | | 3 | बहुतेक भाग पूर्ण; डेटा व निष्कर्ष बरोबर; मोजमापांमध्ये थोड्या चुक्या. | | 2 | अहवाल अपूर्ण किंवा डेटा अस्पष्ट; निष्कर्ष सामान्य. | | 1 | अहवाल अपूर्ण/गंभीर त्रुटी; शास्त्रीय पद्धत न वापरलेली. | **सुरक्षा आणि टाकाऊपदार्थ (Safety & Disposal):** प्रयोगात वापरलेले पाणी बिनरासायनिक असल्यामुळे सामान्य पाण्याचे रूपात नळाला सोडता येते. सर्व प्लास्टिक/भांडे स्वच्छ करून साठवा. तुटलेल्या वस्तू नष्ट करणे सुरक्षित पद्धतीने करा. --- # 6) समाकलन नोट्स (Integration Notes — Paani theme) 1. **वाचन ↔ गणित:** मराठी वाचन उताऱ्यात (Subject A) दिलेल्या नळ-बचतीचे आकडे (उदा. दररोज X L वाचवू शकतो) वापरून गणिताच्या शब्द-प्रश्न बनवा (Lesson B). (Example: “जर दररोज नळ बंद करून 0.5 L वाचवले तर 7 दिवसात किती L वाचतील?”) 2. **गणित ↔ विज्ञान:** वाष्पीभवन प्रयोग (Science) मध्ये दररोज हरवलेले mL नोंदवून आठवड्याचा एकूण परिमाण (mL → L रूपांतरण) मोजा आणि गणितात ते समस्यांमध्ये वापरा. 3. **वाचन ↔ विज्ञान:** वाचन-उतार्‍यावरून (Reading passage) पाणी बचतीचे उपाय ओळखून प्रयोगातून प्राप्त डेटा त्या उपायांसोबत तुलना करा (उदा. बघा: “नळ दुरुस्त केल्याने किती mL/दिवस वाचतील?”). --- # 7) साहित्य मास्टर सूची आणि 5-दिवसीय वेळापत्रक (Materials Master List & Time Plan) ## सामग्री (सर्व वर्गासाठी, 30 विद्यार्थी — गट 8) * प्रिंटेड वाचन उतारे (30) * वर्कशीट प्रिंट (A, B, C) — प्रत्येक 30 प्रत (कॅप्ड) * पेंसिल, पेन्सिल कलम, इरेझर, वही * अक्षरे/शब्द-कार्ड (वाचन) * स्टिकी-नोट्स / छोटे कागद तुकडे (अंकांसाठी) * मोजमाप कप (250 mL) — किमान 8; 500 mL बाटल्या — 8; 1 L बाटल्या — 2 * बादल्या (10–15 L) — 4–6 * छोटे बटण/दगड/फळे (मोजणीसाठी) — वर्गासाठी पुरेसे * 2 समान उथळ ट्रे/भांडे × 8 गट (कुल 16) * टायमर/घड्याळ, मार्कर, टेप * थोडे प्रिंटेड चार्ट्स (weather/paani chart) * स्टिकर/रंगीत पेन्सिल (प्रोत्साहनासाठी) ## सुरक्षितता (Science-specific) शीर्षक: पाणी (Paani) — एक आठवड्याचा एकात्मिक शिक्षण युनिट इयत्ता: Grade 4–5 (इयत्ता ४–५) थीम: पाणी — बचत, मोजमाप, व पाण्याचे रूपांतरण (evaporation/condensation) * गरम पाणी वापरू नका. * प्रयोगानंतर हात धुण्याचे आवाहन. * तुटलेले साहित्य वर्गातून काढा. ## 5-दिवसीय वेळापत्रक — (20–60 मिनिटे दर दिवस) * **दिवस 1:** मराठी वाचन धडा 1 (45–60 मिनि) + Worksheet A घरकाम (short). * **दिवस 2:** गणित धडा 1 (45–60 मिनि) — परिमाण व वर्कशीट B. * **दिवस 3:** विज्ञान धडा 1 सेटअप (60 मिनि) — ट्रे सेटअप + निरीक्षण पहिला टप्पा. * **दिवस 4:** मराठी वाचन — प्रतिसाद लेखन आणि Quick Quiz A (45 मिनि). * **दिवस 5:** गणित Quick Quiz B + विज्ञान निरीक्षण डेटा गोळा व चर्चा + मुलांचे Performance Tasks (समूह सादरीकरणे) (45–60 मिनि). *(Teacher tip: worksheets आणि quizzes 15–20 मिनिटांत किंवा गृहपाठ म्हणून दिले जाऊ शकतात.)* --- # 8) शब्दावली (Glossary) — मराठी शब्द + English gloss (teacher-facing) * **वाष्पीभवन (वाष्पीभवन)** — Evaporation (water → vapour) * **संघनन (संघनन)** — Condensation (vapour → water) * **बचत (बचत)** — Saving / Conservation * **गळती (गळती)** — Leakage / Drip (from taps) * **लिटर (L), मिलीलीटर (mL)** — Metric units for volume * **CVC शब्द** — Consonant–Vowel–Consonant simple words (for reading) * **मोजमाप (मापन)** — Measurement * **उतार (उतार)** — Passage / Text (reading passage) --- # समावेशीता (Accessibility adaptations — across subjects) * **दृश्य समर्थन (Visual):** मोठा फॉन्ट, चित्र-कार्ड्स, रंगीत मार्कर्स. * **श्रवण समर्थन (Auditory):** शिक्षकाने उतारा/सूचना जाड आवाजात वाचन; जोडी-पढ़ाई (partner read). * **भाषिक समर्थन (Language):** कठीण शब्दांसाठी शब्दकोश, मराठी→सोपे शब्द बरोबर देणे; आवश्यक असल्यास शब्दांचे इंग्रजी गतिकी टाळा. * **अन्य:** dyslexia-friendly fonts (if printing), extra time for writing, paired peer support. --- # अंतिम टीप (Closing / Next steps) * प्रत्येक विषयातील Performance Task सादर केल्यानंतर विद्यार्थ्यांना एक लहान सुधारणा किंवा पुढील प्रयोगासाठी “एक विचार” द्या. * आठवड्याच्या शेवटी 10–15 मिनिटांत साडेअकरा प्रश्नांची पुनरावृत्ती करा आणि पुढील आठवड्यासाठी एक लहान घरकाम (reading log / measurement diary) द्या. ---