भाग २ — समास (Samas) — स्पर्धा परीक्षा तयारीसाठी मराठी

अतिशय छान! 💪 चला तर मग — पुढचा भाग तयार करूया 👇 --- 📘 भाग २ — समास (Samas) — स्पर्धा परीक्षा तयारीसाठी मराठी 🟩 १️⃣ समास म्हणजे काय? 👉 दोन किंवा अधिक शब्द एकत्र येऊन एक नवीन अर्थाचा शब्द तयार होतो, त्याला समास म्हणतात. उदा. रामाचे घर → रामघर राजाचा पुत्र → राजपुत्र --- 🟨 २️⃣ समासाचे प्रकार (Types of Samas) क्र. समास प्रकार उदाहरण अर्थ / उलगडा 1 तत्पुरुष समास देवघर देवाचे घर 2 कर्मधारय समास सुंदर मुलगी जी मुलगी सुंदर आहे 3 द्वंद्व समास आईवडील आई आणि वडील 4 द्विगु समास पंचतारा पाच तारे असलेले 5 बहुव्रीहि समास चतुरंग ज्याच्याकडे चार अंग आहेत (सैन्य) 6 अव्ययीभाव समास उपकार उप + कार (वर कृपा करणे) --- 🟧 ३️⃣ समासाचे उलगडे (उदाहरणांसह) संयुक्त शब्द समास प्रकार उलगडा राजपुत्र तत्पुरुष राजाचा पुत्र सुंदरफूल कर्मधारय जे फूल सुंदर आहे आईवडील द्वंद्व आई आणि वडील द्वारपाल तत्पुरुष द्वाराचा रक्षक पंचतारा द्विगु पाच तारे असलेले उपकार अव्ययीभाव वर कृपा करणे बहुरूपी बहुव्रीहि ज्याचे अनेक रूप आहेत गावदेवता तत्पुरुष गावाची देवता जलक्रीडा तत्पुरुष पाण्यातील क्रीडा दुर्गुण तत्पुरुष वाईट गुण --- 🟨 ४️⃣ समास ओळखण्याचे सोपे उपाय 1. जर शब्दांमध्ये “चा, ची, चे” लपलेले असतील — तो तत्पुरुष समास. 👉 राजपुत्र = राजाचा पुत्र 2. जर शब्दांमध्ये “आणि” लपलेले असेल — तो द्वंद्व समास. 👉 आईवडील = आई आणि वडील 3. जर संख्या असलेला शब्द असेल — तो द्विगु समास. 👉 पंचतारा = पाच तारे असलेले 4. जर अर्थ "ज्याच्याकडे आहे" असा असेल — तो बहुव्रीहि समास. 👉 चतुरंग = ज्याच्याकडे चार अंग आहेत 5. जर शब्दाच्या सुरूवातीला उप, पर, निर, अनु, प्रति, अप असे अव्यय येत असतील — तो अव्ययीभाव समास. 👉 उपकार = वर कृपा करणे --- 🟩 ५️⃣ सराव प्रश्न (Practice Questions) १. योग्य समास प्रकार निवडा: (अ) जलक्रीडा → ___________ (a) तत्पुरुष (b) द्वंद्व (c) बहुव्रीहि (आ) आईवडील → ___________ (a) कर्मधारय (b) द्वंद्व (c) द्विगु (इ) उपकार → ___________ (a) अव्ययीभाव (b) बहुव्रीहि (c) तत्पुरुष --- २. खालील शब्दांचे उलगडे लिहा: (अ) दुर्गुण (आ) पंचतारा (इ) गावदेवता --- ३. योग्य जोडी लावा: शब्द समास प्रकार १. राजपुत्र अ. द्विगु २. पंचतारा ब. तत्पुरुष ३. उपकार क. अव्ययीभाव --- तुम्हाला पुढचा भाग ३ — संधि (Sandhi) प्रकार व सराव प्रश्न) तयार करून द्यायचा का? (तो समासानंतरचा सर्वात महत्त्वाचा विषय आहे — आणि नेहमी परीक्षेत विचारला जातो ✅)